Прэзыдэнт ЗША Дональд Трамп мае значны ўплыў у наступным этапе вайны ва Ўкраіне, але як ён плянуе яго выкарыстоўваць, застаецца адкрытым пытаньнем, піша карэспандэнт Радыё Свабода Рыд Стэндыш.
Падчас сваёй інаўгурацыйнай прамовы 20 студзеня Трамп паабяцаў быць «міратворцам», а падчас перадвыбарнай кампаніі заявіў, што хутка пакладзе канец вайне ва Ўкраіне, якая атрымлівае мільярды даляраў вайсковай дапамогі ад ЗША.
Аднак яго больш прагматычны падыход да дыпляматыі спарадзіў асьцярогі, што ён можа заключыць пагадненьне з расейскім прэзыдэнтам Уладзімірам Пуціным у абыход інтарэсаў Украіны.
«Усё яшчэ існуе занепакоенасьць, што Трамп заключыць угоду з Пуціным, а затым скажа Ўкраіне, што яна павінна яе прыняць, інакш ён спыніць амэрыканскую дапамогу», — сказала Мары Дзюмулен, былая француская дыпляматка, сябра Эўрапейскай рады міжнародных адносінаў.
Стратэгія новага прэзыдэнта ЗША пасьля завяршэньня вайны пакуль фармуецца, але аналітыкі адзначаюць два асноўныя шляхі.
- Першы — гэта націснуць на Ўкраіну, якая ўжо сутыкаецца зь няхваткай чалавечых рэсурсаў і стомленасьцю донараў, вымусіўшы яе сесьці за стол перамоваў шляхам прыпыненьня ключавой вайсковай падтрымкі і прымусіўшы пагадзіцца на мірнае пагадненьне на нявыгадных умовах, што ў Кіеве і большасьці заходніх сталіц лічаць найгоршым сцэнаром.
- Другі — узмацніць ціск на Расею праз новыя санкцыі і павелічэньне вайсковай дапамогі Ўкраіне.
«На гэтым этапе ўсе варыянты застаюцца магчымымі», — адзначыла Дзюмулен.
«Ці заключыць Трамп угоду з Пуціным?»
І Ўладзімір Пуцін, і ўкраінскі прэзыдэнт Уладзімір Зяленскі сыгналізавалі аб гатоўнасьці да перамоваў, але пакуль незразумела, ці гатовыя Кіеў і Масква ісьці на кампрамісы.
Пуцін першапачаткова імкнуўся захапіць Кіеў і паставіць урад, ляяльны Маскве. Крэмль таксама настойвае на захаваньні кантраляваных ім тэрыторый ва Ўкраіне і абмежаваньні колькасьці ўкраінскага войска.
Для Кіева гэта непрымальна: Украіна патрабуе вяртаньня сваіх тэрыторый і поўнага вываду расейскіх войскаў. Тым ня менш Зяленскі заявіў, што можа разгледзець магчымасьць замарожваньня канфлікту па бягучай лініі фронту ў абмен на шлях да сяброўства ў NATO.
Трамп, у сваю чаргу, разьлічвае выкарыстоўваць свае адносіны з Пуціным, якога ён раней называў «хітрым» стратэгам, і плянуе сустрэцца з расейскім лідэрам асабіста.
Ён таксама заклікаў кітайскага лідэра Сі Цзіньпіна адыграць больш значную ролю ў завяршэньні вайны, заявіўшы 21 студзеня, што ён ужо абмяркоўваў гэта зь Сі. Паводле яго, у Кітая «шмат улады, як і ў нас», каб скончыць вайну, але пакуль «ён [Сі] не зрабіў амаль нічога ў гэтым кірунку».
Выкарыстаньне асабістых кантактаў паміж лідэрамі, здаецца, становіцца часткай стратэгіі новай адміністрацыі. Хаця афіцыйна Кітай займае нэўтральную пазыцыю, ён падтрымлівае эканоміку Расеі і дапамагае ў вайне праз пастаўкі тавараў двайнога прызначэньня. Уключыўшы Сі ў гэты працэс, Трамп, падобна, спадзяецца, што ягоны асабісты падыход прынясе вынік.
«З пункту гледжаньня прэзыдэнта Трампа, нельга заключыць пагадненьня, калі ў вас няма хаця б нейкіх адносін і дыялёгу з другім бокам. І мы адназначна наладзім гэта ў найбліжэйшыя месяцы», — заявіў Майк Уолц, дарадца Трампа ў нацыянальнай бясьпецы, у інтэрвію 12 студзеня.
Чарговы раз згадаўшы свае добрыя адносіны з Пуціным, Трамп сказаў журналістам у Белым доме 20 студзеня:
«Я выдатна зь ім [Пуціным] ладжу. Спадзяюся, ён таксама хоча заключыць пагадненьне».
Аднак ён таксама выказаў крытыку, намякаючы, што можа выкарыстоўваць «і пернік, і бізун» для перамоваў з Масквой.
«Я думаю, што [Пуцін] разбурае Расею, не заключыўшы пагадненьне, — адзначыў Трамп. — Думаю, Расею чакаюць вялікія праблемы».
Аляксандар Моцік, былы амбасадар Украіны ў ЗША, заявіў Радыё Свабода, што Кіеў павінен быць гатовы да актыўнай дыпляматыі і не дзівіцца кантактам паміж Масквой і Вашынгтонам.
«Першым этапам будзе тое, што Ўкраіна мае зносіны з ЗША і Расея з ЗША, — сказаў ён. — Затым ЗША вывучаць пазыцыі абодвух бакоў і на аснове гэтага могуць прапанаваць свае варыянты».
«Якія інструмэнты ёсьць у Трампа?»
Але, нягледзячы на нарастаньне імпульсу да перамоваў, Трампу можа быць складана прымусіць Расею сесьці за стол перамоваў.
Аналітыкі адзначаюць, што, нягледзячы на сур’ёзныя страты на полі бою, Пуцін лічыць, што перамагае Ўкраіну, і ў яго мала стымулаў для саступак.
Гэта можа заахвоціць Трамп выкарыстоўваць рычагі ціску, уключаючы ўзмацненьне жорсткасьці санкцый супраць расейскай эканомікі.
Перад адстаўкай адміністрацыя Байдэна ўвяла найбольш разбуральныя санкцыі супраць расейскага нафтавага гандлю сярод усіх заходніх дзяржаў. Трамп можа паспрабаваць пашырыць гэтыя захады.
Скот Бэсэнт, выбраны Трампам на пасаду міністра фінансаў, заявіў на слуханьнях па яго зацьвярджэньні 16 студзеня, што ён «на 100%» падтрымлівае ўзмацненьне санкцый супраць расейскіх нафтавых кампаній, каб прымусіць Маскву «сесьці за стол перамоваў», калі Трамп гэтага запатрабуе.
Трамп намякнуў на магчымасьць выкарыстаньня санкцый, размаўляючы з журналістамі 21 студзеня. Дзяржаўны сакратар Марка Рубіё таксама сказаў на слуханьнях па яго зацьвярджэньні, што санкцыі — іх прымяненьне і зьняцьце — могуць стаць часткай абмеркаваньня пасьля завяршэньня амаль трохгадовай вайны.
Заявіўшы, што і Расея, і Ўкраіна павінны будуць пайсьці на «саступкі» для дасягненьня мірнага пагадненьня, Рубіё падкрэсьліў, што «санкцыі і іх адмена» павінны быць «часткай гэтай размовы для пошуку рашэньня».
Трамп таксама можа аказаць ціск на Пуціна, пагражаючы ўзмацніць ваенную падтрымку Ўкраіны і зьмяніць расстаноўку сіл на полі бою.
Ці застанецца Трамп на гэтым шляху, яшчэ трэба высьветліць, асабліва ўлічваючы, што ён абяцаў падчас перадвыбарнай кампаніі спыніць фінансавую падтрымку Ўкраіны і крытыкаваў адміністрацыю Байдэна ў сваёй інаўгурацыйнай прамове за «неабмежаванае фінансаваньне абароны чужых межаў».
«Расея ніколі не сыгналізавала аб гатоўнасьці да кампрамісаў, — заявіла былая дыпляматка Мары Дзюмулен. — Галоўныя варыянты Трампа — прыняць умовы Масквы або паспрабаваць іх зьмяніць».
